الجامع لمفردات الادویة و الاغذیة (کتاب)«الجامع لمفردات الادویة و الاغذیة»، به زبان عربی، تالیف عبدالله بن احمد، معروف به ابن بیطار، از مشهورترین و معتبرترین نگاشته‌ها در زمینه داروشناسی در طب سنتی است. ابن بیطار، این کتاب را به فرمان حاکم وقت تدوین نموده است. ۱ - ساختارکتاب «الجامع»، همانند بسیاری از دیگر کتبی که پیرامون ادویه شناسی تحریر شده است، بر اساس حروف الفباء تحریر گردیده است. این کتاب، با حرف الف آغاز شده و با حرف یاء پایان می‌پذیرد. ابن بیطار، ابتدا به ریشه یابی اسم هر مفرد می‌پردازد، آنگاه آن را توصیف می‌نماید، سپس خواص آن و موارد کاربرد آن در درمان بیماری‌ها را بیان می‌کند. همچنین در انتها به بدل آن اشاره می‌نماید. بحث از مقدار مصرف و شیوه نگهداری آنها، از دیگر اطلاعاتی است که مؤلف در ذیل هر مفرد بیان می‌کند. مؤلف در نگارش این کتاب، از کتاب «الافضل» دیسقوریدوس و «المفردات» جالینوس و نیز از اقوال محدثین در باره ادویه نباتی و معدنی و حیوانی و سخنان علمای گیاه شناس بهره برده است. ۲ - گزارش محتوادر این کتاب، مباحث متنوعی در باب دواهای مفرد، از قبیل ماهیت، قوا، منافع و مضار آنها، اصلاح ضرر آنها، مقدار مورد استفاده از جرم یا عصاره یا پخته شده آنها، مشابه آنها در صورت نبودن خود آنها و... مطرح شده است. ۳ - ویژگی‌های کتاب۱. بررسی جامع و کامل دواهای مفرد و غذاهایی که در صورت احتیاج، پیوسته مورد استفاده واقع می‌شوند؛ ۲. دقت کامل در صحت آنچه از پیشینیان و پسینیان نقل شده است؛ ۳. ترک تکرار، مگر در موارد ضرورت؛ ۴. بیان ادویه و اغذیه به ترتیب حروف الفبا در دو حرف اول و دوم؛ ۵. تنبیه بر اشتباهات و اغلاطی که در مورد برخی از دواها رخ داده است؛ ۶. بیان اسماء ادویه به سایر لغات و زبان‌ها. ۴ - وضعیت کتاباین اثر در سال ۱۴۱۲ ق (۱۹۹۲ م)، توسط انتشارات دارالکتب العلمیة (بیروت)، در دو جلد چاپ و منتشر شده است. پاورقی‌های انگشت شمار این اثر به بررسی نسخه بدل‌ها اختصاص دارد. نکته‌ای که در پایان باید متذکر شویم این است که به سبب اهمیت و سیاق تالیف «الجامع»، تلخیص‌ها و یا تحریرهایی نیز از آن انجام گرفته است که مهم‌ترین آنها «ما لا یسع الطبیب جهله» از ابن کتبی (یا ابن الکبیر) است. ۵ - عناوین مرتبطابن بیطار ۶ - منبعنرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |